Miletos kolonisi olarak doÄŸrudan Miletoslular tarafındanmı yoksa Kyzikoslular veya Atinalılar tarafındanmı kurulduÄŸu kesinlik kazanmayan Miletopolis’ in bölgenin ilk yerleÅŸim birimi olduÄŸu sanılmaktadır. Kaynakçalarda Miletopolis için göl kenarında bir yerleÅŸim birimi olarak geçmektedir. Tahminlere göre zamanla göl suları bugünkü mecrasına çekilip Kirmasti Deresi, Debboy veTepebaÄŸlık bölgesini bugün regülatörün bulnduÄŸu yerden yararak göle doÄŸru akmaya baÅŸlayınca Kirmasti ÅŸehri, Melde Bayırından bugün LalaÅŸahin Mahallesi olarak geçen bölgeye nakledilmiÅŸ olması kuvvetle muhtemeldir.
LalaÅŸahin Bölgesine, Kirmasti (Kirmastorya) kasabası olarak yerleÅŸmesi Ä°S. 301-331 yılları arasında olduÄŸu sanılmaktadır. Adının da Bizans döneminde kasabanın hakimisi (kadın yöneticisi) olan Kirmastorya dan geldiÄŸi sanılmaktadır. Aynı zamanda Kirmastoryanın erkek kardeÅŸi olan Mihaliç de bugün Karacabey olan Mihaliç bölgesinin hakimi idi.
Bölgenin Osmanlılara katılması deÄŸiÅŸik kaynaklarda, deÄŸiÅŸik ÅŸekillerde anlatılmaktadır. Tacüttevarihin birinci cildinin 48. sayfasında Orhan Bey Karesi Hükümetini yıkmak üzere harekete geçtiÄŸi ve Kanolyas ve Vanolyas kalelerinin düÅŸman elinden alınarak Kirmasti vilayetine girildiÄŸi; Kirmasti ve Mihaliç’ in Hakim ve Hakimesinin itaatlerini bildirmesi ile Osmanlı ya geçtiÄŸi yazmaktadır. Solakzade tarihinin 31. sayfasında da olay benzer ÅŸekilde anlatılmış olup tarih olarak 737 (1336) verilmiÅŸtir.
LalaÅŸahin PaÅŸa bu savaÅŸta yer almamış olup Orhan Bey’ in küçük oÄŸlu Murat’ la beraber Bursa’ da olduÄŸu sanılmaktadır. Bölgenin LalaÅŸahin PaÅŸa’ ya veriliÅŸiyle ilgili net bir kaynak yoktur. Fakat Orhan Bey tarafından savaÅŸ öncesi verilmiÅŸ bir söz üzerine Tımar olarak LalaÅŸahin PaÅŸa’ ya verilmiÅŸ olması kuvvetli bir ihtimaldir.
Ä°lçe 1875 yılından önceye kadar Mihaliçe baÄŸlı Sincan Nahiyesi olarak geçer. 14 Mayıs 1881 de Osmanlı Hükümeti bir kararname ile Sincan bucağı merkezi olan Kirmasti’ nin ilçe olduÄŸunu ilan eder. Ä°lk kaymakam Hacı Salih Hayri Efendi atanır. 1 AÄŸustos 1881 ‘de de Belediye TeÅŸkilatı kurulur.
1881 yılına Kadar Mihaliçe baÄŸlı Sincan Nahiyesi olarak idare edildiÄŸinden nüfus net olarak bilinmemekle beraber 1831 tarihinde vergi yüklümleri Mihaliçte 5425 olarak gözükmektedir. Ä°yimser bir tahminle Kirmasti deki nüfus 2.250 olduÄŸu sanılmaktadır. 1875 de henüz Rumeli ve Kafkas göçmenleri gelmeden önceki vergi yükümlüsü sayımına göre 3367 vergi veren müslümana karşılık 660 iÅŸsiz tespit edilmiÅŸtir. 1893 sayımında ilçe merkezinde 3.367 Müslüman, 683 Rum, Ermeni ve yahdi olmak üzere 4.050 nüfus yaÅŸamaktadır. 139 köyde ise 37.153 kiÅŸi bulunmaktadır. Ä°lçenin toplam nüfusu 42.420 dir.
1908 Salnamesine göre 2.000 Km2 olan 139 köylü ilçede nüfus, 93 Harbi göçmenlerleriyle artarak 56.116 kiÅŸiye ulaÅŸmıştır. Göçmenler;
KadirçeÅŸme, Karaorman, SoÄŸucak, Güvem, KoÅŸuboÄŸazı, Karapınar, Kömürcükadı, Döllük, Eskimezarlık gibi Kafkas Köylerini kururken; Rumeli’ den gelen göçmenler de Hamidiye, Selimiye, Çırpan ve Vıraca Mahalleleri ile Tırnova, Fındıcak, Kosova, Yenice, Demirdere, Kazanpınar, Sarımustafalar gibi yeni yerleÅŸim birimleri oluÅŸturmuÅŸlardır.
1909 da Åžemsettin Sami Bey’ in Kamus’ul A’lam adlı eserinde Kirmasti de:
3 Cami, 5 Mescit, 1 Medrese, 1 RüÅŸtiye, 8 Ä°lkokul, 2 Kilise, 2 Hamam, 7 Han, 183 Dükkan, 4 Tabakhane, 2 Boyahane, 3 Dokuma El Tezgahı, 2 Buharlı 1 Atlı 6 deÄŸirmeni bulunmaktadır.
1910 da, ilçede akrabaları bulunan Ä°ngiliz asıllı bir Ermeni, ilçeye ilk otomobili getirdi. 3 ay konuk olan Ä°ngiliz, ilçelilerin ÅŸeytan arabası dediÄŸi otomobiliyle ilçe sokaklarında gezmiÅŸ, özellikle de çocukların büyük ilgisini çekmiÅŸti. 1923 ‘de de Fuat Bey, Benli Ahmet ve Demirci Hafız Mehmet otomobil aldılar.
SavaÅŸ yılları ilçemizde de çok çetin geçmiÅŸtir. Çerkez Davut gibi birçok savaÅŸ kaçkını ilçemizde çeteler kurmuÅŸ halka eziyet edip silah zoru ile halktan para sızdırmışlardır. Kirmasti ve Mihaliç te bulunan 172. Yaya Alayı Komutanı Yarbay Osman Bey, ilçemizde Kuvayi Milliye teÅŸkilatının kurulmasında büyük etken olmuÅŸtur. 1919 da Yunanlılar Ä°zmir’ e çıkana kadar 10 ay boyunca bu çetelerin özellikle de Çerkez Davut ve yandaÅŸlarının korkulu rüyası olmuÅŸtur. Hem 172. Alayın Bursa’ ya çekilmesine kadar, hem de Yunanlıların Ä°lçemize yerleÅŸmesiyle Milli Ruha sahip çeteler de kurulmuÅŸ, vatan için canlarını feda etmiÅŸlerdir. Bunların baÅŸlıcaları; Nazif AÄŸanın Ahmet, Gürcü Ahmet Efendi, Laz Ä°smail, Hacı Bekir, Karapınarlı Mehmet, Cinci Mehmet in oluÅŸturduÄŸu çeterdir. Ayrıca Ä°lçe Kaymakamı Saffet Bey, Åžube BaÅŸkanı Ömer Lütfü ve Yüzbaşı Halil Bey önderliÄŸinde BaÅŸkanlığını Gürcü Mehmet Efendinin yaptığı Kuvayi Milliye TeÅŸkilatı kurulmuÅŸtur. BaÅŸhafız Ahmet Efendi, Hafız Mustafa Efendi, Benli Ahmet AÄŸa, Kürt Mevlüt, Ahmet Hulusi Koçak, Ä°smail Uzel, Kıyıcı Halit Efendi bu teÅŸkilatta canla baÅŸla çalışmışlardır.
14 Eylül 1922 tarihine kadar 26 ay ilçemizi iÅŸgali altında tutan, vatan haini çetelerle iÅŸbirliÄŸi yaparak, her türlü zulmü, adam öldürmeyi, yaÄŸmalamayı yapan Yunanlılar, kaçarken Karapınar, Kosova, Adaköy, TaÅŸköprü, Eskimezarlık, Demirdere ve PaÅŸalar’ da yangınlar çıkarmışlardır. Dallımezarlık, Tepecik ve Çırpan en fazla zarar gören yerlerdir. 33. Süvari Alayının 7. Bölük Komutanı Sabri Bey’ in komutasındaki Türk Askerlerinin ilçeye giriÅŸi ile ilçe hürriyetine kavuÅŸmuÅŸtur.
3 yıl 6 ay süren KurtuluÅŸ Savaşı’ nda deÄŸiÅŸik cephelerden 100 ÅŸehidimizin künyesi gelmiÅŸtir. 100 lerceside ilçe sınırlarında çeteler ve Yunan askerlerince ÅŸehit edilen ilçe halkı, Birinci Dünya Savaşı’ nda bir çok cephede 5.000 den fazla ÅŸehit vermiÅŸtir.
Ekim 1922 de Çolak Kemalettin PaÅŸa, alayı ile birlikte ilçemize gelerek Demireli ve civarı köylerde konaklar. Bir Harp Divanı kurarak iÅŸbirlikçi ve vatan hainlerinin yargıları yapılır. 72 kiÅŸi idama Mahkum edilir. Bir günde dört posta halinde Debboy Bayırındaki AÄŸabağında kurÅŸuna dizilerek idam edilirler. SavaÅŸ sonrası Yunanlıların kaçarken yakarak zarar verdiÄŸi yerler arasında en büyük hasar Karacabey’ dedir. Evleri yanan Karacabey’ lilerin bir kısmı Kirmasti’ ya getrilerek kaçan Rumlardan boÅŸalan evlere yerleÅŸtirilir.
Birçok iÅŸbirlikçi eÅŸkiya KurtuluÅŸ Savaşı yıllarında kaçmıştır. Çerkez Davut, kardeÅŸi Zekeriya, Çördüklü Hüseyin bunların başında gelir. Lozan Konferansı arifesinde, konferans geregince çıkarılacak olan Af Yasası kapsamı dışında kalacak olan kiÅŸilerin belirlenmesi için 16 Nisan 1924 tarihli, 487 sayılı Genel Af Yasası çıkarılması için yapılan görüÅŸmelerde, Hükümet Meclise 600 kiÅŸilik liste vermiÅŸ ve bu sayının 150 ye düÅŸürülmesi önerilmiÅŸtir. 150 kiÅŸilik listede Kirmastili vatan hainlerinin de adı geçmektedir. 600 kiÅŸilik listede adı bulunan ve 150 kiÅŸilik listede adı geçmemiÅŸ olan Çerkez Davut, Çördüklü Kara Ali oÄŸlu Ä°smail, Kopuk Ä°brahim ve Peder Ä°brahim daha sonra vatandaÅŸlıktan çıkarılmıştır.
24 Aralık 1922 tarihinde Ä°lçenin adı Belediye Meclisi’ nin aldığı kararla LalaÅŸahin oldu. Aynı kararla Karakilise Köyü’ nün adı Işıklar olarak deÄŸiÅŸitirildi. Fakat Edirne’ de LalaÅŸahin adında baÅŸka bir ilçenin bulunması nedeniye 24 Aralık 1922′ de Belediye aldığı yeni bir kararla ilçenin adını MustafakemalpaÅŸa olarak deÄŸiÅŸtiriken, Ermeni Mahallesi’ ni LalaÅŸahin Mahallesi’ ne baÄŸladı. Aynı kararla Rum Mahallesi’ nin adı Yüzbaşı Sabribey Mahllesi olarak deÄŸiÅŸtirdi.
1924 yılında Hükümet Yakasında Esnaf Kulübü, Belediye Yakasında da Ä°dman Yurdu futbol kulüpleri kuruldu. 1926 yılında bu iki kulüp birleÅŸerek Gençlik Kulübü adını alır.
Ä°lk saÄŸlıklı sayım 1927 yılında yapılmış ve bu sayımda merkezde 13.022 kiÅŸi bulunurken 26 köyün baÅŸka ilçelere baÄŸlanmasıyla 113 e düÅŸen köy sayımızla beraber toplam nüfus 53.272 dir. Bu sayımda nüfusun azalmasında 26 köyün ilçemizden ayrılmış olmasıyla beraber 19 yıl içinde Balkan, Birinci Dünya ve KurtuluÅŸ SavaÅŸlarında yaklaşık 6 bin evladımızı ÅŸehit vermemiz büyük bir etkendir. Bu yıllardan sonra lçe nüfusu giderek artmaya baÅŸlamıştır.
Yapımına 1926 da baÅŸlanan köprü 1927 yılında bitirilmiÅŸtir. Åžartnamede olmadığı gerekçesiyle demir korkuluklar yükümlüsü tarafından yaptırılmamış fakat açılan dava belediye lehine sonuçlanınça yükümlü korkuluklarıda tamamlamıştır. Böylece 1906 yılında sel sularıyla yıkılan köprü yerine Dönemin kaymakamı Ali Haydar YücebaÅŸ tarafından yaptırılmış olan köprü ilçe tarihine son tahta körü olarak geçmiÅŸtir.
1935 yılında MareÅŸal üniforması içinde Gazi Mustafa Kemal’ in tunçtan bir anıtı, Hükümet Konağı meydanına dikilir. 25 m2 alana, mermerden prizma ÅŸeklindeki kaide üzerine yerleÅŸtirilir. Kaide ile beraber yüksekliÄŸi 5 metredir. Bu tarihten itibaren daha önce Belediye binası önünde yapılan törenler, Ata’ nın anıtı önünde yapılmaya baÅŸlanmıştır.
1937 yılında ilk Halkevi binası açıldı. Bugün Kız Meslek Lisesi ile ÖÄŸretmen Evi’ nin bulunduÄŸu yerde yıllarca ilçe gençlerine kitaplığıyla, kursları ve piyesleriyle hizmet vermiÅŸtir.
1938 yılında ilk Elektrik Santrali Binası yapılarak içine kömürle çalışan buharlı lokomobil konuldu. Bu ilçelilerin elektrikle ilk tanışması deÄŸildi. 1930′ lu yıllarda Åžeyhmüftü Camii karşısında sessiz sinema oynatanlar benzinli jenaratörle ürettikleri elektrikle hem sinema oynatıyor hem de yatsı namazlarında caminin aydınlatılmasını saÄŸlıyorlardı.
1939 yılını 1940′ a baÄŸlayan yılbaşı gecesi ilçe en büyük sel baskınına uÄŸradı. Bugün regülatörün bulunduÄŸu yerde Ä°talyan firmaları sondaj çalışmalarını bitirmiÅŸ ve Nafia (Bayındırlık) Bakanlığı beton ayakları kakmaya baÅŸlamıştı. Çalışmalar nedeniyle Belediye yakası dere boyu yer yer su tünelleri için kazılarak oyulmuÅŸtu. Bu nedenle dere sularının yayılmasını önleyecek bir koruyucu kalmamıştı. TavÅŸanlı ve Dursunbey’ den gelen uyarıları Kaymakamlık tellallarla halka duyurmuÅŸ, ovada bulunan mahalleler Selimiye, Çırpan ve Hamidiyedeki evlere yerleÅŸtiriliyordu. Gece birden sular yükselmiÅŸ, bugünkü Balıkesir ve Yeniyol’ dan 2 metre yüksekliÄŸinde sular akmaya baÅŸlamıştı. Baskında 22 kiÅŸi boÄŸularak ölmüÅŸ 120 ev yıkılmış, 2500 evinde alt katları oturulmaz hale gelmiÅŸti. Sular çekilince yerini soÄŸla denilen balçığa bırakmış, binlerce hayvan ölüsü ovaya yayılmıştı. Sel suları köprünün her iki yakasınıda oyarak bir ada gibi ortada bırakmış fakat köprü sel sularına dayanmıştı.
1943 yılında CumhurbaÅŸkanı Ä°nönü ilçemize gelerek göle kadar uzanan seddelerin yapımını izlemiÅŸtir. Bataklıklar ve çeltik ekimi yüzünden sıtma tüm ilçeyi pençesine almıştır. Toplanan buÄŸdayları saklamak için 500 tonluk ofis binası yapılmıştır.
1948 yılında ilçe ilk matbaasına kavuÅŸur. Ä°stanbul’ da Tan Gazetesinde çalışırken, gazetenin kapanmasıyla ilçeye yerleÅŸen Ziya Tamburacı, aynı zamanda ilçenin ilk gazetesi olan DÄ°RLÄ°K GAZETESÄ° ‘ ni de çıkartmaya baÅŸlar. 1950 yılına gelindiÄŸinde ilçe nüfusu 65 552 olmuÅŸtu. Geçen yıllarda KaraoÄŸlan Köyü ve civarında 10 bin dekar arazide bataklık kurutulmuÅŸ, sıtma hastalığının önüne geçilebilmiÅŸti. CumhurbaÅŸkanı Ä°nönü ilçemizi iki defa daha ziyaret etti.
1952 yılı ilçeye birçok yenilik getirmiÅŸtir. Bunların en önemlilerinden iki tanesi; 50 abonelik ilk telefon santralinin kurulması ve ilk “Balolu” düÄŸünün yapılışıdır. DiÄŸer bir yenilik te ilçenin Ä°stanbul ile olan baÄŸlantısının deÄŸiÅŸmesidir. Bu yıla kadar Bandırma üzerinden vapur ile ulaşılan Ä°stanbul’ a, karayollarının onarılması ile Mudanya, Yalova üzerinden ulaÅŸmak mümkündür. Bu tarihten sonra vapur ile Ä°stanbul ulaşımı hafızalarda bir onu olarak kalacaktır.
1955 yılında Hara üzerinde iki jet uçağı çarpışır ve düÅŸer. Pilotlar ölür. Aynı yıl 1932 dan bu yana belediyece iÅŸletilen tarihi hamam Kızılay’ a satılır. Hamam yıktırılarak yerine yeni bir hamam, otel, lokanta ve düÄŸün salonu yaptırılır. ModernleÅŸme, kentleÅŸme adına bir yaÅŸayan günümüze ulaÅŸabilmiÅŸ bir tarih daha yok olmuÅŸtur. 1956 yılında köprübaşında bulunan belediye binası yıktırılmış 1957 yılında da Åžimdiki yeri olan Garaj üzerine taşınmıştır. Yine 1957 yılında stadyum arkasına yaptırılan Cezaevi hizmete açılmıştır. 1954 yılında temeli atılan SaÄŸlık Merkezi 1958 yılında bitirilerek hizmete açıldı. Böylece ilçe halkının bir çilesi daha sonlanmış oldu.
1961 yılında Susurluk ve Kirmasti Çayları birkez daha taÅŸmış ve Yahyaköy – TaÅŸköprü arasındaki Balıkesir yolu 4 gün kapanmış, yolcular otobüslerin üzerinden askeri helikopterlerle kurtarılmıştı. 1964 yılında tüm yurtta olduÄŸu gibi ilçemizdende grbete giden iÅŸçiler oldu. Nisan ayından itibaren yıl sonuna kadar Almanya ve Belçika’ ya giden ilçeli sayısı 200. Yine bu yıl içerisinde Vurun Kahpeye filminin çekimleri ilçemizde gerçekleÅŸtirildi. 6 Ekim’ de ilçede 6 ÅŸiddetinde 55 saniye süren bir deprem oldu. Merkez üssü Gönü Köyü ve Hara arasıdır. Deprem sonucunda 2000 civarında ev oturulmaz hale gelmiÅŸ, 20 minare yıkılmış, 2 çocuk ölmüÅŸ ve 20 vatandaÅŸ yaralanmıştı. En fazla hasar Çeltikçi Durumbey, BoÄŸaz, Kavaklı ve Güllüce Köylerinde idi. 1966 yılında Belediye ve Orman Ä°ÅŸletmesi Danaçayırı Kavaklığındaki parkı hizmete açtılar. 1967 yılında da Endüstri Meslek Lisesinin temeli atıldı. 1968 yılında ilçenin ilk televizyonu izlenmeye baÅŸlandı. 27 AÄŸustos 1967 tarihinde Vehbi Koç, törenle Tat Konserve Fabrikasının açılışını yaptı.
1970 yılında Halk EÄŸitim Merkezi hizmete girdi. Aynı yıl yapılan sayımda ilçe nüfusu; merkezde 25.686, köylerde 58.680 toplam 84.366 bireydir. 12 Eylül 1974 yılında Åžeyhmüftü Camii karşısında çıkan yangın sonucu Eski Sinema Hanı ile beraber Köseleciler ve Kunduracılar Çarşısında 87 iÅŸ yeri yandı. 1976 yılında 108 dekar alan üzerine 262 iÅŸ yerinden oluÅŸacak Sanayi Sitesinin yapımına baÅŸlandı.1974 yılında hizmete giren HallaçoÄŸlu sineması yapımında 2 yıl sonra televizyonların artması sonucu kapanarak Tekel’ e depo olarak kiralandı.
1986 yılı birçok yapının açılışına tanık olduk. 10 yıl önce yapımına baÅŸlanan kapalı spor salonu bu yıl açıldı. Meliköy Köprüsü bitirildi. 18 derslikli Züferbey Okulu ile 4 Katlı Kız Merkez Kuran Kursu hizmete açıldı.
1990 sayımında ilçe nüfusu merkezde 37.795, köylerde 63.009 olmak üzere toplam 100.804′ e yükselmiÅŸti. 1991 yılında ilçenin ikinci köprüsü tören yapılmadan hizmete açıldı.
